مرحوم دکتر سید جلال مصطفوى کاشانى

کلیه داروهاى خواب آور که امروزه در عظیم ترین کارخانه هاى داروسازى دنیا ساخته مى شوند، علاوه بر اینکه خواب مصنوعى ناراحت کننده ایجاد مى کنند، ضعیف کننده اعصاب هم هستند، ولى دست طبیعت با نیروى اعجازآمیز و شگفت آور خود، اسطوخودوس را به وجود آورده است، که در عین حال، خواب آور و مقوى مغز و اعصاب است.

اسطوخودوس گیاهى است که به حالت خودرو در تپه ها و کوه ها وجود دارد و روى برگ هاى آن کرک هاى به خصوصى دیده مى شود، که روى آن ها کیسه هاى بسیار ریز ذره بینى، محتوى اسانس هاى معطر قرار گرفته است و اگر دست به برگ ها برسد، کیسه پاره و اسانس پراکنده مى شود.

1- گیاهان تیره نعناعیان

اسطوخدوس از تیره نعناعیان است و در این تیره، چهارده گیاه طبى وجود دارد. ما از نظر اهمیتى که این گیاهان در طب دارند نام این چهارده گیاه را ذکر مى کنیم که عبارت اند از:

اسطوخودوس، پودنه، آویشن شیرازى، آویشن کوهى، فرنجمشگ، مریم گلى، مریم نخودى، اکلیل کوهى، مرزنجوش، بادرنجبویه، مرزه، گزنه سفید، زوفا و ریحان سبز.

2- وضعیت اسطوخودوس در جهان

اسطوخودوس به سبب خواص متعدد طبى که دارد از قرن ها پیش مورد توجه محافل پزشکى کشورهاى اروپایى قرار گرفته، در قرن حاضر نیز تحقیقات تازه اى روى آن انجام شده است و آن را در طب به کار مى برند، ولى در عطرسازى بیشتر مورد استعمال دارد.

هم اکنون در کشورهاى فرانسه، انگلستان، سوییس، اسپانیا، ایتالیا، روسیه و سایر کشورهاى اروپایى از این گیاه استفاده مى کنند و در بسیارى از مناطق علاوه بر اینکه همه ساله مقدار زیادى از آنچه به طور خودرو وجود دارد، مورد مصرف قرار مى گیرد. مقدار معتنابهى هم کشت مى شود؛ مثلا در کوه فرانتو در فرانسه، تقریبا به مساحت یازده هزار هکتار به طور خودرو وجود دارد و در آلپ هاى سفلى همه ساله متجاوز از هزار هکتار در زیر کشت قرار مى گیرد که از آن 41 تن گل به دست مى آورند. روى هم رفته، در کشور فرانسه، کشت سالیانه آن ده هزار تن است که 100- 80 تن اسانس از آن مى گیرند. همین یک نمونه براى اثبات اهمیت مصرف اسطوخودوس در کشور فرانسه کافى است.

چون گل هاى اسطوخودوس براى استخراج اسانس، طاقت حمل و نقل ندارند، باید عمل تقطیر هرچه نزدیک تر به مرکز کشت یا مناطقى انجام گیرد که این گیاه به طور خودرو وجود دارد. به این جهت در کشورهاى اروپایى وسایل تقطیر متعددى را از راه هاى باریک کوهستانى به این مناطق حمل کرده عمل تقطیر را در کنار چشمه سارها و جویبارها انجام مى دهند.

در کشور فرانسه متجاوز از 3000 دستگاه تقطیر براى گرفتن اسانس اسطوخودوس همه ساله به کار مى افتد.

3- خواص طبى اسطوخودوس

نخستین خاصیت اسطوخودوس که بسیار جالب و حائز اهمیت است، خاصیت ضد عفونى آن است.

طبق تحقیقات دقیقى که کلیو و همکارانش انجام داده اند، اسانس اسطوخودوس، استافیلوکوک و باسیل تیفیک را در پلاک هاى ژلوز از بین مى برد. دم کرده اسطوخودوس، باسیل تیفیک را در مدت 48- 24 ساعت نابود مى کند.

بنابراین اسطوخودوس را مى توان به عنوان یک داروى مؤثر براى درمان مطبقه (تیفوئید) تجویز کرد و اثر آن در این بیمارى، مانند آنتى بیوتیک هاى جدید (انواع کلرامفنیکل) است.

باید دانست همان طور که انواع ویتامین ها در میوه ها، سبزى ها و محصولات مختلف حیوانى و گیاهى وجود دارد ولى به وسیله تبلیغات قوى مؤسسات سازنده داروهاى اختصاصى، ویتامین هاى مصنوعى جانشین آنها شده و مبتلایان به کمبود ویتامین، به جاى اینکه به منابع طبیعى- که اثر آن ها بهتر و قاطع تر است- متوسل شوند، به محصولات مصنوعى پناه مى برند، به همان طریق، انواع آنتى بیوتیک ها در منابع طبیعى اعم از حیوانى و گیاهى وجود دارد که خیلى کمتر شناخته شده است. زیرا امروزه تمام توجه محافل پزشکى و داروسازى دنیا به منابع مصنوعى و صنایع عظیم داروسازى و لابراتوارهاى سازنده دارو معطوف شده است، بنابراین، بااینکه گروهى از محققان معروف با کارهاى علمى خود ثابت کرده اند که اسطوخودوس در نابود کردن باسیل هاى تیفیک همان کار کلرامفنیکل را مى کند، با این همه، اذهان عمومى پزشکان دنیا به سبب نفوذ تبلیغات جدید حاضر به قبول این حقیقت نیستند.

اسطوخودوس علاوه بر تأثیرى که روى باسیل هاى تیفیک دارد، بر استافیلوکوک و سایر میکروب هاى عمومى نیز مؤثر است، به این جهت- به طورى که لئونس کارلیه و دیگران ثابت کرده اند- این گیاه براى درمان تمام عفونت هاى مجارى تنفس، آسم، سیاه سرفه و گریپ مفید واقع مى شود. حتى به طورى که پلانشون در کتاب مفردات پزشکى مى نویسد از نظر خواص ضد عفونى و التیام دهنده اى که دارد، آن را براى پانسمان زخم ها به کار مى برند.

(به صورت پمادهاى اسانس دار). پلانشون مى نویسد: «از گل اسطوخودوس، ماده اى استخراج مى کنند که در التیام زخم ها مؤثر است».

پزشکان قدیم ایران بر خاصیت ضد عفونى اسطوخودوس واقف بوده و آن را براى درمان عفونت اخلاط به کار مى بردند. مخصوصا در کتاب قرابادین کبیر، جلد اول، صفحه 204، چاپ هند، مى نویسد:

«طبیخ آن تا سه درهم (هر درهم معادل 5/ 3 گرم است) در امراض سینه و سعال [سرفه] و نزلات از زوفاى خشک قوى تر است.»

چنان که گفتیم لئونس کارلیه نیز در کتاب خود به همین مطلب اشاره کرده و آن را براى درمان عفونت هاى مجارى تنفس، آسم، سیاه سرفه و گریپ مفید دانسته است.

مهم ترین خاصیت اسطوخودوس که از آن مى توان به طور عموم استفاده کرد، خاصیت خواب آور آن است.

پلانشون در صفحه 1868، کتاب مفردات پزشکى مى نویسد:

«تجربیات کدک و مونیه و لزیور نشان داده است که اسانس اسطوخودوس از راه جهاز هاضمه و تزریق تحت جلدى یک خواب آور واقعى است. هم چنین قابلیت تحریک مغز و نخاع را کم کرده و یک نوع مخدر خواب آور مى باشد.

ولى براى اینکه اثر خواب آور اسطوخودوس زیادتر شود آن را با سنبل الطیب (والریان) مخلوط، سپس آن را تجویز مى کنند، به این ترتیب که شب هنگام خواب پنج گرم اسطوخودوس و ده گرم ریشه سنبل الطیب را در دو الى سه فنجان آب جوش، به مدت پنج دقیقه دم کرده، پس از صاف کردن مى آشامند. آنچه در خاصیت اسطوخودوس عجیب به نظر مى رسد، این است که علاوه بر خواب آور بودن، مقوى قلب و اعصاب است.»

لئونس کارلیه مى نویسد:

«اگر مدت چند هفته آن را مصرف کنند، مقوى است و در مورد معالجه رعشه اعضاى بدن، سرگیجه، انواع سردرد، فراموشى و عصبانیت تأثیر فراوان دارد.»

به جرأت مى توان گفت که دانشمندان اروپا این خواص اسطوخودوس را از پزشکان قدیم فراگرفته و از کتب آنان اخذ کرده اند، زیرا ما عین معرفى این خواص را در آن کتابها مى بینیم، چنان که در قرابادین کبیر، جلد 1، صفحه 204 ضمن شرح خواص اسطوخودوس عینا مانند کتاب لئونس کارلیه، به تقویت قلب، دماغ، درمان رعشه، دوار (سرگیجه)، درد اعصاب و تقویت ذهن اشاره مى کند و مخصوصا مى نویسد:

«اسطوخودوس مقوى قواى دماغى و جاروب دماغ است و مغز را از جمیع فضول بلغمیه و سوداویه پاک مى گرداند و نیز براى درمان صرع و مالیخولیا و نسیان [فراموشى] نافع است و چون گل آن را مربا سازند، با شکر یا عسل و هر شب به اندازه اى که از گل آن یک مثقال محتوى باشد تناول نمایند و به آن ادامه دهند رافع غم و وسواس و موجب تفریح است تفریحى قوى، و طرز تهیه مرباى اسطوخودوس مانند سایر مرباها است و مقدار شکر یا عسل دو برابر وزن اسطوخودوس باید باشد، و اگر هر روز 15 گرم از این مربا خورده شود تفریح مى آورد و مقوى حافظه و ذهن است و سایر خواص که ذکر شد نیز بر آن مترتب مى باشد؛ به همین منظور مى توان شربت اسطوخودوس را نیز تهیه کرد به این ترتیب که صد گرم اسطوخودوس خشک را در 900 گرم آب و 100 گرم گلاب یک شب تا صبح بخیسانند و صبح به طور ملایم بجوشانند تا ثلث آن باقى بماند. سپس صاف کرده 450 گرم قند یا عسل در آن داخل نموده بجوشانند تا قوام آن مانند شربت غلیظ شود، روزى 2 قاشق آش خورى تناول نمایند.»

4- داروى مصنوعى یا گیاه طبى

دنیاى امروز از آن دنیاهاى بسیار عجیبى است که نظیر آن را تاکنون کسى در سراسر تاریخ جهان به چشم ندیده است؛ از یک سو، یک نویسنده محقق در یک مجله، حقیقتى را به مردم عرضه مى کند که عمل کردن به آن علاوه بر اینکه تأثیر کاملى در درمان بیمارى ها و حفظ سلامت افراد جامعه دارد، در بهبود وضع اقتصادى کشور نیز نقش مؤثرى را ایفا مى کند. از سوى دیگر، یک نویسنده در یک روزنامه یا مجله دیگر با درج عباراتى به صورت مسخره و موهن، همان حقیقت را به طورى پامال مى کند که خوانندگان آن روزنامه نه تنها در مقام عملى کردن موضوع برنمى آیند، بلکه هرکس هم آن را به کار برد، مورد تمسخر قرار مى گیرد.

توضیح این سخن آنکه درحالى که ما خواص اسطوخودوس و حتى اعجاز آن را مى نویسیم- نوشته ما هم متکى به بررسى هاى علمى دانشمندان بزرگ و متخصصان فن در اروپا و آمریکا است، علاوه بر این از چندین ده قرن پیش در تمام کشورهاى جهان از طرف پزشکان، مخصوصا پزشکان قدیم ایران، تأیید و براى درمان بیمارى ها تجویز شده است- یکى از روزنامه هاى کثیر الانتشار نیز گزارشى از یک مؤسسه داروسازى مهم تهیه مى کند و خبرنگار روزنامه به نماینده آن مؤسسه، که براى معرفى داروها انتخاب شده بود، چنین مى گوید:

«گفتم البته کتب طبى قدیم را مخصوصا کتبى که راجع به خواص داروها است و قرابادین نام دارد ملاحظه فرموده اید که گیاهان بى شمارى که در همه ایران است ذکر کرده و براى هر یک خواصى نوشته که اطباى قدیم با همان ها معالجه مى کردند، شما از آن گیاهان استفاده نمى کنید؟

آن نماینده در جواب اظهار داشت: طب امروز با زمان قرابادین از زمین تا آسمان فرق کرده، دیگر کاکل ذرت و دم گیلاس و استاقدوس [اسطوخودوس] نقشى در طب ندارند.»

این عبارت با همین طرزى که نوشته شده است، در خواننده آن چنان تأثیرى مى گذارد که اگر پس از آن در نشریه دیگرى بخواند: «کاکل ذرت و دم گیلاس را کسى به عنوان دارو تجویز و توصیه مى کند»، او را مورد تمسخر قرار خواهد داد؛ حال آنکه کاکل ذرت و دم گیلاس از بهترین داروهاى مدر (ادرارآور) است حتى از لحاظ خاصیت بخصوصى که دارند، در عین حال بى ضرر نیز هستند. هیچ یک از داروهاى مدر شیمیایى نمى توانند با آن ها رقابت کنند، چراکه این داروها ضمن داشتن خواص ادرارآور ضررهایى هم دارند که در کتاب هاى متخصصان فن مندرج است.

هرکس دراین باره شک دارد، کافى است 10 گرم کاکل ذرت و 10 گرم دم گیلاس را در سه فنجان آب جوشان دم کرده و بعد از صاف کردن، میل کند تا ببیند ادرارش چه اندازه زیاد مى شود. اسطوخودوس نیز چنین است که آن را حتى از روى بى سوادى به صورت «استاقدوس» نوشته است! جالب اینجا است که در گزارش مزبور، خبرنگار روزنامه اظهار تأسف مى کند از اینکه چرا مردم مصنوعات خارجى را بر محصولات مشابه داخلى ترجیح مى دهند و دراین باره چنین مى نویسد:

«من نمى دانم اطباى ما چه نظرى دارند که داروهاى خارجى را- که مشابه آن ها در ایران ساخته مى شود- مى دهند و داروى ایرانى نمى دهند.»

و براى روشن شدن مطلب توضیح مى دهد:

«یک کارخانه خارجى پودر ویتامین ث را به قیمت کیلویى 6 تومان مى خرد و آن را به صورت قرص درآورده به ایران مى فرستد و آن را کیلویى 840 تومان مى فروشد، اگر این عمل در خود ایران صورت گیرد از هر 840 تومان، 780 تومان در مملکت مى ماند.»

کسى نیست بگوید نظیر همان عوامل تبلیغاتى که تاکنون باعث رواج محصولات خارجى و عقب زدن محصولات داخلى شده، در تمام کشورهاى دنیا نیز باعث شده است که گیاهان طبى متروک و داروهاى شیمیایى و اختصاصى جانشین آن ها شود.

ترک گیاهان دارویى نه براى این است که آن ها خاصیت ندارند (زیرا اگر چنین بود، دانشمندان بزرگى امروزه در کشورهاى اروپا و آمریکا روى آن ها کار نمى کردند و در کتاب هایى که هر سال تجدید چاپ مى شود، خواص متعدد آن ها را با آب وتاب شرح نمى دادند)، بلکه براى این است که تجارت گیاهان دارویى از طرف سرمایه داران کنونى جهان و صاحبان کارخانه هاى معظم دارویى صرف نمى کند و از آن راه نمى توانند بهره هاى بزرگ ببرند. گفتن این عبارت که «طب امروز با زمان قرابادین از زمین تا آسمان فرق کرده، دیگر کاکل ذرت و دم گیلاس و استاقدوس نقشى در طب ندارند» درست شبیه به این است که کسى بگوید: «نوشیدنى هاى امروز با نوشیدنى هاى قدیم از زمین تا آسمان فرق کرده و با پیدایش این قبیل کولاها که همه جا رواج یافته است دیگر شربت به لیمو، سکنجبین و سایر آشامیدنى ها، نقشى در جامعه امروز ندارند».

ما معتقدیم که در این مورد، در مرحله اول پزشکان و داروسازان که سرنوشت درمان و بهداشت کشور به دست آنان سپرده شده و باید براى حفظ جان مردم کوشا باشند، مقصرند.

آنان نه تنها در مقام تحقیق و ابراز این حقایق برنمى آیند، بلکه غالبا خود آن ها به سبب بى اطلاعى از خواص درمان بخش گیاهان دارویى و تعصب و سرسختى عجیبى که نسبت به فرآورده هاى جدید- آن هم هرچه از خارج برسد- به خرج مى دهند، بیش از دیگران در کتمان حقایق کوشش به عمل مى آورند.

حق این است افراد محقق و دانشمند، که صلاحیت اظهارنظر دراین باره داشته باشند، یا سازمان هاى علمى و دولتى مربوط به این امر (مخصوصا دانشگاه و وزارت بهدارى)، یک سلسله تحقیقات دقیق علمى از کلیه عوامل درمان بخش (اعم از داروهاى شیمیایى، اسپسیالیته ها و گیاهان دارویى) به عمل آورند و آنچه واقعا سودمند است (اعم از خارجى و داخلى) نگاه داشته شود و آنچه زیان بخش است، طرد شود و بالأخره آن دسته از داروهاى رایج کنونى که از نظر خواص، مشابه گیاهان طبى است، حتما به جاى آن ها از این گیاهان استفاده شود. زیرا مدت یک قرن است که اطباى اروپا با بررسى هاى علمى و به تجربه ثابت کرده اند که در صورت برابرى خواص سودمند داروهاى شیمیایى با داروهاى گیاهى، مصرف داروهاى گیاهى رجحان دارد، چون داروهاى شیمیایى داراى زیان هایى هستند که گیاهان طبى چنین زیان هایى را ندارند.

#خرید اینترنتی اسطوخدوس با کیفیت مناسب#