جلال‌الدین میرزای‌رزاز
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس انجمن تغذیه ایران

روغن پالم یکی از پربازده‌ترین روغن‌ها (برمبنای واحد روغن بر هکتار) است. این روغن می‌تواند به‌صورت فیزیکی تصفیه و تفکیک (فراکسیونه) شود. بنابراین می‌توان طیفی از فراکسیون‌های مختلف (از حالت جامد تا مایع) از آن استحصال کرد. فراکسیون‌های مختلف به دست آمده از این گیاه، کاربردهای بسیار متنوعی دارند
با نگاهی به کاربردهای مختلف این روغن، به وسیع الطیف بودن کاربرد آن (از محصولات غذایی تا خوراک دام و استفاده‌های صنعتی) پی می‌بریم. نکته مهم در این میان، انواع مختلف این روغن است. در کدکس، 7 نوع روغن با عنوان پالم، تعریف شده است
1. روغن هسته پالم: روغنی است که از هسته میوه پالم (Elaeis guineensis) به دست می‌آید
2. اولئین هسته پالم: بخشی مایع است که با تفکیک کردن قسمت‌های مختلف روغن هسته پالم به دست می‌آید.
3. استئارین هسته پالم: بخشی جامد است که با تفکیک کردن قسمت‌های مختلف روغن هسته پالم به دست می‌آید.
4. روغن پالم: روغنی است که از مزوکارپ گوشتی میوه پالم (Elaeis guineensis) به دست می‌آید.
5 پالم اولئین: بخشی مایع است که با تفکیک کردن قسمت‌های مختلف روغن پالم به دست می‌آید.
6. پالم استئارین: بخشی جامد با نقطه ذوب بالاست که با تفکیک کردن قسمت‌های مختلف روغن پالم به دست می‌آید.
7. پالم سوپراولئین (Palm superolein): بخشی مایع است که با استفاده از فرآیند کریستالیزاسیون کنترل شده تا به دست آوردن عدد یدی تا 60 یا بیشتر تولید می‌شود.
بنابراین هنگامی که از عبارت «روغن پالم» استفاده می‌کنیم باید دقت کنیم که منظور، دقیقا کدام بخش از این روغن است. زیرا طبق تعاریف ارائه شده فوق، فراکسیون‌های مختلف، ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و احتمالا تغذیه‌ای بسیار متفاوتی خواهند داشت.
با نگاهی به آمار واردات روغن‌های خام در سال‌های 91 و 92 مشخص می‌شود میزان واردات پالم سوپراولئین، که بنا بر ادعاهای تولیدکنندگان، بهترین فراکسیون روغن پالم است، از 38065922 کیلوگرم در سال 91 از به 12857493 کیلوگرم در سال 92 کاهش یافته است. این در حالی است که واردات پالم کرنل و پالم کرنل استئارین در همین بازه زمانی به ترتیب، 58 و 51 درصد افزایش نشان می‌دهد.
در کنار آمار واردات، آمار مصرف روغن پالم در کشور نیز در سال‌های 1392 و 8 ماهه اول 1393 از سوی انجمن صنفی صنایع روغن نباتی کشور (در مکاتبات صورت گرفته با طریق انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور)، به ترتیب 145592600 و 93728400 کیلوگرم اعلام شده است.
از سوی دیگر، طبق اعلام انجمن پالم مالزی، صادرات روغن پالم از مالزی به ایران در بازه زمانی ژانویه – سپتامبر 2013 (دی 91- شهریور 92) نسبت به همین بازه در سال 2014 (دی 92- شهریور 93) کاهشی در حدود 61درصد نشان می‌دهد (جدول ). با مقایسه جداول 2 و 3 به نظر می‌رسد کاهش مشاهده شده در جدول 3 مرتبط با اظهارنظر وزیر بهداشت در این حوزه باشد.
با نگاهی به قیمت روغن‌های خام در یک سال اخیر، روند کاهش قیمت روغن‌های پالم و هسته پالم از ماه مارس سال 2014 قابل مشاهده است. در این بازه روغن پالم کرنل در ماه مارس 2013 دارای بیشترین قیمت بوده است و روند نزولی آن از آوریل 2014 به‌وضوح مشخص است.

ادامه دارد ...